Pomnik w Moszczance

Miejsce upamiętnienia manewru wojskowego przeprowadzonego przez Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, wyprowadzony znad Wieprza 16 sierpnia 1920 roku.

Manewr zaczepny znad Wieprza, oskrzydlający Armię Czerwoną, był kluczowy dla rozstrzygnięcia jednej z najważniejszych bitew w historii – Bitwy Warszawskiej, zwyczajowo zwaną Cudem nad Wisłą, stoczonej w dniach 13–25 sierpnia 1920 roku w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Zadecydowała o zachowaniu niepodległości przez Polskę i przekreśliła plany rozprzestrzenienia komunizmu na Europę Zachodnią.

W Moszczance na skrzyżowaniu dróg Kock-Dęblin i Warszawa-Lublin znajdował się główny punkt dowodzenia Marszałka Piłsudskiego nad ta operacją wojskową.

W materiałach źródłowych możemy odnaleźć m.in. fragment rozkazu Naczelnego Wodza, który w rozkazie operacyjnym datowanym na 15 sierpnia 1920 r., skierowanym do oddziałów Frontu Środkowego pisał: „Obejmuję bezpośrednie kierownictwo nad kontrofensywą”. Dając dyspozycje poszczególnym oddziałom dodał: „…Ja będę znajdował się 16 sierpnia na skrzyżowaniu szos Dęblin – Kock i Warszawa – Lublin […].

W książce „Wojna o Polskę” w kalendarium pod datą 16 sierpnia możemy przeczytać m.in.: „…z brzaskiem Józef Piłsudski, wraz z najbliższym sztabem, wśród którego znajdował się gen, Leśniewski oraz Józef Godlewski, jako adiutant, wyruszył na linię boju w okolicy Ryk koło Puław (…) Gdy po krótkim, zaskakującym boju Ryki zostały zdobyte i pierwsi jeńcy wzięci do niewoli pierwszym udekorowanym został płk Gustaw Paszkiewicz…” , a kpt. Charles de Gaulle dodał: „…Grupa manewrowa, którą dowodzi szef państwa Piłsudski szybko przesuwa się na północ. (…) Cóż to było za piękne posunięcie! Nasi Polacy jak gdyby przypięli skrzydła, ci sami żołnierze przed tygodniem wyczerpani fizycznie i moralnie, biegną naprzód…”.

Pomnik w Moszczance odsłonięty został w 90 rocznicę wojny polsko-bolszewickiej w dniu 16 sierpnia 2010 roku.

Uroczystość odsłonięcia pomnika.
Bitwa warszawska piechota polska.
Kontrofensywa znad wieprza.